Panduan Kunjungan ke Rumah Ibadat Bukan Islam oleh Masyarakat Muslim di Malaysia: Tinjauan Perspektif Akidah-Perbandingan Agama, Fiqh dan Undang-Undang Guidelines for Muslim Visits to Non-Muslim Places of Worship in Malaysia: A Review from the Perspectives of ʿAqīdah - Comparative Religion, Fiqh and Law

Main Article Content

Khadijah Mohd Khambali @ Hambali
Shahidra Abdul Khalil
Mohd Zaidi Daud
Mohd Khairul Naim Che Nordin

Abstract

This paper examines the issue of Muslim visits to non-Muslim places of worship within the context of Malaysia’s pluralistic society. While the academic discipline of Comparative Religion plays a significant role in promoting interfaith understanding, the implementation of such visits must be carefully scrutinized from various angles, including Islamic creed (ʿaqīdah), religious study, jurisprudence (fiqh), legal considerations and local cultural sensitivities. The paper underscores the importance of applying the principle of sadd al-dharā’iʿ (blocking the means to potential harm) to avoid doctrinal confusion and the risk of tashabbuh (imitation of non-Islamic religious rituals), especially when the visits involve members of the public or students who may lack adequate guidance. In this regard, the presence of qualified experts in ʿaqīdah, fiqh, and Comparative Religion is essential to ensure that Islamic legal boundaries are respected and that the intended message of harmony is conveyed accurately. Furthermore, the paper proposes clear guidelines for visits to churches, Hindu temples, Buddhist and Taoist temples and gurdwaras, as a preliminary step towards more cautious and structured implementation. It concludes by urging state religious authorities to take proactive measures by initiating dialogues with relevant stakeholders to develop a comprehensive framework that preserves the integrity of Islamic belief while fostering interfaith understanding and coexistence in Malaysia.

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

How to Cite
Mohd Khambali @ Hambali, K., Abdul Khalil, S., Daud, M. Z., & Che Nordin, M. K. N. (2025). Panduan Kunjungan ke Rumah Ibadat Bukan Islam oleh Masyarakat Muslim di Malaysia: Tinjauan Perspektif Akidah-Perbandingan Agama, Fiqh dan Undang-Undang: Guidelines for Muslim Visits to Non-Muslim Places of Worship in Malaysia: A Review from the Perspectives of ʿAqīdah - Comparative Religion, Fiqh and Law. Afkar: Jurnal Akidah Dan Pemikiran Islam, 27(1), 463–514. https://doi.org/10.22452/afkar.vol27no1.12
Section
Article

References

Abd. Kadir, Muhammad Nidzam. Fiqah Berintrekasi dengan Non-Muslim. Kuala Lumpur: Telaga Biru Sdn. Bhd., 2009.

Abdullah, Abdul Rahman. Wacana Falsafah Sejarah: Perspektif Barat dan Timur. Kuala Lumpur: Utusan Publications, 2000.

Al-‘Aynī, Badr al-Dīn Abū Muḥammad Maḥmūd bin Aḥmad. ‘Umdah al-Qarī Sharh Ṣaḥīḥ al-Bukhārī. Bayrūt: Dār al-Fikr, t.t.

Al-Bīrūnī, Abū al-Rayḥān Muḥammad bin Aḥmad. Taḥqīq mā li al-Hind min Maqūlah Maqbūlah fī al-‘Aql aw Mardhūlah. Bayrūt: Dār al-Jīl, 1993.

Al-Karmāni, Muḥammad bin Yūsuf. Kawākib al-Durarī fī Sharḥ Ṣaḥīḥ al-Bukhārī. Bayrūt: Dār Iḥyā’ al-Turath al-‘Arabī, 1981.

Al-Khaṭīb al-Sharbīnī, Sham al-Dīn. Mughnī al-Muḥtāj ilā Ma‘rifat Ma‘ānī Alfāz al-Minhāj. Dār al-Kutub al-‘Ilmiyyah, 1994.

Al-Maqdisī, Muḥammad bin Mufliḥ. Al-Adab al-Shar‘iyyah. Bayrūt: Muassasah al-Risālah, 2005.

Al-Māturīdī, Abū Manṣūr Muḥammad bin Muḥammad bin Maḥimūd. Kitāb al-Tawhīd, ed. Bekir Topaloğlu & Muhammad Aruçi. Bayrūt-Istanbul: Dar Sadir-Maktabah al-Irshad, 2001.

Al-Shahrastāni, Muḥammad bin ‘Abd al-Karīm. Al-Milal wa al-Niḥal. Bayrūt: Dār al-Surūr, 1970.

Al-Subkī, Maḥmud Muḥammad Khaṭṭab. Al-Dīn al-Khālis aw Irsyād al-Khalq ilā Dīn al-Khāliq. t.tp.: al-Maktabah al-Maḥmūdiyyah al-Subkiyyah, 1977.

Al-Zuhaylī, Muḥammad. Al-Mu’tamad fī al-Fiqh al-Shafi‘ī. Dimasyq: Dār al-Qalam, 2021.

Hick, John. John Hick: An Autobiography. Oxford: Oneworld, 2005.

Ibn Ḥazm al-Zāhīrī, Abū Muḥammad ‘Alī bin Aḥmad. Al-Faṣl fī al-Milal wa al-Aḥwā’ wa al-Niḥal, eds. Muḥammad Ibrāhim Naṣr & ‘Abd al-Raḥmān ‘Umairah. Bayrūt: Dār al-Jīl, 1996.

Ibn Rabban, Abū al-Ḥassan ‘Alī bin Sahl al-Ṭabarī. Al-Radd ‘alā Aṣnāf al-Naṣārā, ed. Khālid Muḥammad ‘Abduh. Al-Jizah: Maktabah al-Nāfidhah, 2005.

Ibrahim, Haslina. “In Defence of Religious Truth: The Crisis of Intellectual Veracity in the Study of Religion.” Dalam Kalam and its Relevance in Muslim Scholarship of Religion: An Integrated Approach, ed. Haslina Ibrahim. Kuala Lumpur: International Islamic University Malaysia Press, 2023.

Ibrahim, Haslina. “The Crisis of Intellectual Veracity in the Study of Religions.” Proceedings of the Asia International Multidisciplinary Conference (AIMC 2017), 01-02 Mei, 2017, Universiti Teknologi Malaysia, Johor Bharu, Malaysia: 739-749.

Mohd Azam, A. B., Abd Rahman, K. A., Muda, K., Mohad, A. H., Sulaiman, A., & Darshan Singh, S. S. “Trend Penerbitan Kajian Hak Kebebasan Beragama di Malaysia: Sebuah Kajian Bibliomatrik.” Sains Insani 9(1) (2024): 7-13.

Mohd Khambali @ Hambali, Khadijah, Suraya Sintang, Azmil Zainal Abidin. “Dialog antara Agama dalam Konteks Ilmu Perbandingan Agama Menurut Perspektif Islam.” TAFHIM: Journal of Islam and Contemporary World 6 (2013): 83-120.

Mohd Khambali @ Hambali, Khadijah. “Islam Agama Rahmah dan Toleransi Beragama: Realiti dan Cabaran.” Dalam Isu dan Cabaran Hubungan Antara Agama di Malaysia, eds. Khadijah Mohd Khambali @ Hambali et al. Kuala Lumpur: Jabatan Akidah dan Pemikiran Islam, Akademi Pengajian Islam, Universiti Malaya, 2008.

Mohd Khambali @ Hambali, Khadijah. “Kepelbagaian & Kesatuan Dalam Konteks Fiqh al-Ta‘ayush.” Afkar: Jurnal Akidah & Pemikiran Islam 22(1) (2020): 73-102.

Muḥammad ‘Abd Allah al-Sharqāwī. “Manāhij Muqaranāt al-Adyān fī Fikr al-Islām.” Dalam al-Mu’tamar al-Dawlī al-Awwal li al-Falsafah al-Islāmiyyah. Kaherah: Jāmi‘ah al-Qahirah, 1996.

Müller, F. Max. Introduction to the Science of Religion: Four Lectures (Delivered at the Royal Institution, in February and May, 1870). Boston: Adamant Media Corp., 2005.

Nurhanisah Senin, Fadila Grine, Wan Adli Wan Ramli, Khadijah Mohd Khambali @ Hambali, Siti Fairuz Ramlan. “Understanding the ‘Other’: A Case of al-Biruni (973-1048AD).” International Journal of Ethics and System 35(1) (2019): 392-408.

Perlembagaan Persekutuan, Cetakan Semula 2020, https://lom.agc.gov.my/federal-constitution.php

Waardenburg, Jean Jacques. Muslim Perceptions of Other Religions: A Historical Survey. New York: Oxford University Press, 1999.

Waardenburg, Jean Jacques. Reflections on the Study of Religion: Including an Essay on the Work of Gerardus van Der Leeuw. Berlin: De Gruyter Mouton, 2011.

Zainal Abidin, Azmil. “Fenomena Kerencaman Agama dan Alternatif Usuluddin Terhadap Pendekatan Dialog antara Agama.” Dalam Konsep Asas Islam dan Hubungan antara Agama, ed. Wan Suhaimi Wan Abdullah & Mohd Fauzi Hamat. Kuala Lumpur: Jabatan Akidah & Pemikiran Islam, Akademi Pengajian Islam, Universiti Malaya, 2007.

“Al-Ṣalāh fī al-Kanā’is Jā’izah wa al-‘Amal fīhā Muḥarram,” Islamweb.net, 20 Februari 2000, https://www.islamweb.net/ar/fatwa/3121/الصلاة-في-الكنائس-جائزة-والعمل

“Dukhūl Ma’abid al-Kuffar li al-Musyāhadah wa al-Ittilā’,” Islamway.net, 6 April 2012, https://ar.islamway.net/fatwa/37101/دخول-معابد-الكفار-للمشاهدة-والاطلاع

“Dukhūl Ma’abid al-Kuffar li al-Musyāhadah wa al-Ittilā’,” Islamway.net, 6 April 2012, https://ar.islamway.net/fatwa/37101/دخول-معابد-الكفار-للمشاهدة-والاطلاع

“Ḥukm Dukhūl al-Kanā’is li al-Siyāḥah,” Islamweb.net, 11 September 2001, https://www.islamweb.net/ar/fatwa/10237/ حكم-دخول-الكنائس-للسياحة

“Ḥukm Dukhūl al-Kanīsah wa al-Ṣalāh fīhā li al-Mujāmalah,” Mawqi’ al-Rasmī li al-Syeikh Ibn Bāz, dicapai pada 23 Ogos 2024, https://binbaz.org.sa/fatwas/23118/ حكم-دخول-الكنيسة-والصلاة-فيها-للمجاملة

“Ḥukm Dukhūl al-Muslim li al-Kanīsah,” IslamQA.info, 11 Januari 2008, https://islamqa.info/ar/answers/111832/حكم-دخول-المسلم-للكنيسة

“Ḥukm Ziyārah Ma’bad al- Kuffar,” Islamweb.net, 10 April 2004, https://www.islamweb.net/ar/fatwa/99921/حكم-زيارة-معابد-الكفار

“Hukum Memasuki Rumah Ibadat Agama Lain dan Menghadiri Majlis Perkahwinan Orang Kristian di Gereja,” Pejabat Mufti Wilayah Persekutuan, 8 Oktober 2018, https://www.muftiwp.gov.my/ms/artikel/irsyad-hukum/umum/2647-irsyad-fatwa-248-hukum-memasuki-rumah-ibadat-agama-lain-dan-menghadiri-majlis-perkahwinan-orang-kristian-di-gereja

“Hukum Muslim membersihkan rumah ibadat agama lain,” Pejabat Mufti Wilayah Persekutuan, 14 Januari 2022, https://muftiwp.gov.my/ms/artikel/al-kafi-li-al-fatawi/5095-al-kafi-1852-hukum-muslim-membersihkan-rumah-ibadat-agama-lain

“Hukum Orang Islam Memasuki Rumah Ibadat Bukan Islam,” Jabatan Mufti Negeri Perlis, 22 Disember 2023, https://muftiperlis.gov.my/index.php/himpunan-fatwa-negeri/850-hukum-orang-islam-memasuki-rumah-ibadah-bukan-islam

Most read articles by the same author(s)

1 2 3 4 > >>